Een strategisch energieplan helpt Almere De Vaart op weg naar een toekomstbestendig en duurzaam energiesysteem

Duurzaam Energie Perspectief ontzorgt gemeentes door energievraagstukken- en ambities te vertalen naar concrete doelstellingen, waarbij we de impact op het energiesysteem en de te maken keuzes inzichtelijk maken. Dit doen we aan de hand van onze GEO-aanpak: een methode waarbij we kijken naar gebiedsgerichte oplossingen die verder gaan dan het bedrijf achter de meter. Zo ook voor de gemeente Almere, die samen met bedrijven, netbeheerder en andere stakeholders, bedrijventerrein de Vaart duurzaam en toekomstbestendig wil maken.  

In opdracht van de gemeente en Liander ontwikkelde Duurzaam Energie Perspectief (hierna DEP) een strategisch energieplan waarmee helder wordt hoe deze doelstelling kan worden behaald. Bij een strategisch energieplan hoort een aanpak om het toekomstige energiesysteem te realiseren. Deze aanpak geeft antwoord op vragen als: hoe borg je toekomstbestendigheid en duurzaamheid? Welke partijen moeten wat doen? Wanneer, in welke fasering? Wat zijn de eerste stappen op de weg daarnaartoe en welke energievoorziening past het best bij dit gebied en de opgaven? 

Het bevat bouwstenen die op verschillende manieren te organiseren zijn, met verschillende voor- en nadelen. We laten varianten zien die inzicht geven in organisatorische keuzes. Denk aan de keuze van wel of geen collectief, en zo wel, welk soort collectief? In deze casecard laten we zien hoe we dat hebben aangepakt voor Almere de Vaart. 

Almere 

Almere is een van de snelst groeiende steden van Nederland. De werkgelegenheid blijft achter en de gemeente zet daarom in op toename van duurzame en passende werkgelegenheid. Bedrijventerrein De Vaart is het grootste bedrijventerrein van de stad en voorziet op dit moment in ruim 5000 arbeidsplaatsen. De gemeente wil de bedrijven hier de kans geven om uit te breiden en te verduurzamen. De huidige knelpunten op het elektriciteitsnet maken dit echter onmogelijk. Naast de werkgelegenheid moeten ook opgaven als circulariteit, stikstof, zero emissie mobiliteit, biodiversiteit en de energietransitie een plek krijgen op de Vaart. Een mooie uitdaging! 

Kiezen voor de toekomst

De gemeente en Almeerse bedrijven zien kansen voor een collectieve energievoorziening, evenals netbeheerder Liander.  De technische en organisatorische implicaties van zo’n collectief systeem zijn echter nog onbekend. Welke keuzes moet je nu maken om toekomstbestendig te zijn en te blijven? Die vraag stelden de partijen aan DEP. 

Om daar antwoord op te kunnen geven moet inzichtelijk worden wat voor gebied De Vaart moet zijn op de lange termijn. Dat is de eerste stap binnen het strategisch energieplan. DEP verkende dit samen met de gemeente en liet ondernemers zien hoe anders het gebied eruit ziet bij verschillende energiesystemen. Hieruit volgde de conclusie dat we ons richten op de circulaire- en maakindustrie op dit terrein.  Voor de energievoorziening betekent dit vooral dat energie-intensieve bedrijven met een hoge milieucategorie en een flinke mobiliteitsbehoefte op het terrein staan. De bedrijven zelf zijn overigens nauw betrokken. Ze beschikken weliswaar nog niet over alle kennis, maar delen deze ambitie. Met deze keuze sorteert de gemeente voor op toekomstbestendige werkgelegenheid. Daarnaast zet de gemeente hoog in op uniciteit, lef en ondernemerschap. De energievoorziening mag (en moet misschien ook wel) best innovatief  zijn.  

Kansen voor De Vaart 

Vervolgens onderzochten we hoe ‘toekomstbestendig en duurzaam’ voor De Vaart eruit moet zien op het gebied van energie. We zien hierbij enkele opgaven, zoals beperkte ruimte op het elektriciteitsnet, onvoldoende laadplek voor een zero-emissie mobiliteit en het terugdringen van de aardgasvraag van 6,3 miljoen kuub per jaar naar 0. Het goede nieuws: De Vaart kan met 30% groeien, de volledige aardgasvraag kan worden uitgefaseerd en de mobiliteit kan grotendeels worden geëlektrificeerd. Om dat te bereiken zijn er drie bouwstenen gedefinieerd en de stappen daarnaartoe uitgezet in het plan.  

Drie bouwstenen

In het strategisch energieplan dat we ontwikkelden staat per bouwsteen uitgezet wat het inhoudt, welke acties moeten worden ondernomen, door welke partij en wanneer. De drie bouwstenen zijn ontworpen n.a.v. simulaties van het energiesysteem van De Vaart. Dit zijn: 

1. Dynamische netcapaciteit
In een duurzaam toekomstbestendig energiesysteem is het aanbod van duurzame energie flexibel en is de netcapaciteit beperkt. Voor gebruikers van elektriciteit is het noodzakelijk dat ze meebewegen met de beschikbaarheid van elektriciteit en netcapaciteit. Door slim te sturen op beschikbare netcapaciteit, kan de Vaart groeien én verduurzamen. 

2. Een collectief warmtesysteem met opslag
Het uitfaseren van aardgas vraagt om een ander warmtesysteem. Gelukkig is een warmtesysteem goed stuurbaar op dynamische netcapaciteit als een warmtebuffer gebruikt wordt. Een collectief warmtesysteem is daarom een voorwaarde om te kunnen verduurzamen binnen de beschikbare netcapaciteit.  

3. Slimme collectieve laadpleinen
Door laadpleinen slim aan te sturen en voor te bereiden op bi-directioneel laden (slim op-en ontladen) kan het net gebalanceerd worden en heeft iedereen toegang tot duurzame mobiliteit. Een mooi inzicht is dat ‘vehicle to grid’ (V2G) de potentie heeft om de volledige opslagbehoefte van het terrein op te vangen. Door deze laadpleinen collectief te maken bereik je nog meer flexibiliteits-, ruimtelijke- en kostenvoordelen.  

Organisatie en aanpak

In het strategisch energieplan staat een roadmap met stappen die de gemeente nu samen met de bedrijven en de netbeheerder kan ondernemen. We hebben een fasering voorgesteld en uitgezet tegen de bouwstenen. Iedere bouwsteen kan het beste worden georganiseerd met ofwel een bottom-up collectief, ofwel een geregisseerd collectief ófwel met een derde partij. Dit verschilt per situatie. Zo is collectief netgebruik het best te organiseren met een derde partij, door bilaterale afspraken te maken. Een collectief warmtesysteem en slimme collectieve laadpleinen organiseer je beter met een geregisseerd collectief. De gemeente Almere kan een collectief laadplein optimaal laten aansturen en de exploitant van het laadplein samen met een collectief van bedrijven bepalen. Op korte termijn kan de gemeente een simulatie starten met Liander voor collectief netgebruik, een haalbaarheidsonderzoek laten doen voor het warmtesysteem en alvast ruimte reserveren voor collectieve laadpleinen. Uiteindelijk werken de stappen in fases toe naar een flexdienst, een warmtelevering, en kan over vijf jaar worden geladen op regionale groene stroom en zijn er Vehicle-to-Grid diensten. 

Brede welvaart

Voor een toekomstbestendig en duurzaam bedrijventerrein is het van belang dat het bedrijventerrein niet alleen op energetisch en economisch vlak ontwikkelt. Ook andere factoren, zoals sociale en de impact op natuur hebben invloed. Door hier nu al op te sturen kan de positieve impact van het terrein worden vergroot.  

Kunnen wij je helpen?

Waar het in de verduurzaming van bedrijventerreinen regelmatig spaak loopt is het gebrek aan organisatie, zo blijkt ook uit onderzoek van CE Delft (p. 32). DEP besteedt hier in het strategisch energieplan aandacht aan. Ben je benieuwd hoe jullie de verduurzaming van een bedrijventerrein het beste kunnen organiseren? Neem contact met ons op. Wij gaan graag met je in gesprek!