Keuzes die men op dit moment maakt voor een energie infrastructuur, zijn keuzes die richting geven voor de komende decennia. Steeds meer ontwikkelaars zien energie dan ook niet meer als sluitpost, maar als een integraal onderdeel van gebiedsontwikkeling. Een belangrijke verschuiving, vinden wij. Energie infrastructuren zijn namelijk een voorwaarde voor ontwikkelingen, maar bestaande infrastructuren kunnen hier niet snel genoeg meer op reageren.
Samenhangende ontwikkelingen
Om tot een duurzaam, passend en toekomstbestendige energie infrastructuur voor gebiedsontwikkeling te komen zijn daarom samenhangende infrastructurele en ruimtelijke ontwikkelingen nodig. Hierin is een belangrijke rol weggelegd voor gemeenten. Wanneer zij vanaf het prille begin een regierol pakken bieden ze perspectief aan belanghebbenden. Die kunnen op hun beurt de juiste (investerings)keuzes maken waardoor desinvesteringen en lock-ins worden voorkomen.
Een regierol, hoe dan?
Dat klinkt mooi, maar blijkt in de praktijk complex. Gemeenten krijgen zo’n regierol al snel toegewezen. Maar wat houdt dat precies in, en hoe pakken ze dat het beste aan? Het is een vraagstuk dat we bij Duurzaam Energie Perspectief (DEP) regelmatig krijgen en dat wij graag duidelijk en concreet maken. Zo ook voor de gemeente Alkmaar.
De Boekelermeer in Alkmaar
Alkmaar heeft grote ontwikkelingsambities voor het bedrijven- en industrieterrein De Boekelermeer. Dat ligt op de grens van de gemeenten Alkmaar en Heiloo. Op dit terrein zijn onder andere bedrijven actief op het gebied van duurzame moleculen, zoals biobrandstoffen, groen gas en waterstof. De ontwikkelingsambities voor het terrein zijn groot, en in het kader van de klimaatcrisis is de inrichting van een toekomstbestendig energiesysteem belangrijker dan ooit. De netcongestie in het gebied maakt de ontwikkeling van zo’n energiesysteem tot een grote uitdaging.
De gemeente kan ruimtelijk en financieel sturen en maakt ontwikkelingen daarmee meer of minder kansrijk
Een kip-ei dilemma
In samenwerking met Generation.Energy en NEC heeft Duurzaam Energie Perspectief voor de Boekelermeer gekeken naar een langetermijnvisie, zowel energetisch als ruimtelijk. We ontdekten al snel een kip-ei dilemma: bedrijven willen duidelijkheid, terwijl de gemeente verwacht dat bedrijven dit zelf duidelijk hebben. Onze conclusie was dan ook dat er niks gebeurt zolang een gemeente geen regie pakt.
Het doel van de regierol
Het doel daarvan is om voldoende zekerheid te kunnen bieden aan ondernemers en infrabeheerder om te kunnen ontwikkelen. Dit kunnen gemeenten doen door zowel ruimtelijk te sturen op ontwikkelingen als financieel te participeren in infrastructuren die nu nog niet bij de regionale netbeheerders liggen, zoals warmtenetten of waterstofnetten. Deze zekerheid doorbreekt een patstelling: het geeft infrabeheerders de zekerheid om te kunnen realiseren omdat er een rendabele businesscase is en risico’s te overzien zijn. Ondernemers/bedrijven weten waar ze aan toe zijn wat betreft de (on)beschikbaarheid van energie en kunnen toekomstbestendig investeren.
Naast financieel participeren zodat energie-infrastructuren gerealiseerd kunnen worden, moet de gemeente ook ruimtelijk sturen om de kapitaalintensive infrastructuren doelmatig te gebruiken. Zo is het slim om warmtevragers dicht bij elkaar te positioneren. Ook waterstofaanbieders en –afnemers kunnen het beste dicht bij elkaar zitten. In sommige gebieden zal de gemeente ontwikkelingen willen voorkomen en op andere juist stimuleren.
Scenarioschetsen
Specifiek voor de Boekelermeer hebben de partijen samen met Duurzaam Energie Perspectief drie ontwikkelscenario’s opgesteld aan de hand van ambities, wensen, lopende ontwikkelingen in het gebied en kansen voor het gebied. Net als in de praktijk, zijn energie en ruimte in deze scenario’s met elkaar verweven. De scenario’s geven een goed beeld van welke energetische en ruimtelijke keuzes elkaar versterken of juist bemoeilijken of uitsluiten. Hiermee kan men aan de slag om de juiste keuze te maken voor het toekomstvaste energiesysteem van het bedrijventerrein.